GRUSZÓW to największa wieś w gminie Raciechowice. Obejmuje powierzchnię 896,3 ha. Obszar Gruszowa zajmuje południową część Pogórza Wielickiego. Wieś leży w dolinie Stradomki. Rzeźba terenu jest urozmaicona.
GRUSZÓW I OKOLICE W FOTOGRAFII UCZNIÓW NASZEJ SZKOŁY
RYS HISTORYCZNY
Najstarsza wzmianka o parafii Gruszów sporządzona przez historyka i kronikarza Jana Długosza znajduje się w Liberorum Beneficjorum z roku 1337. Proboszczem w parafii był wtedy Jan Tarnovius . W wykazie świętopietrza w roku 1340 wymieniono kościół w Gruszowie pod wezwaniem Rozesłania świętych Apostołów. Parafia liczyła wtedy 210 osób i należała do dekanatu Szczyrzyc . W XV w. Gruszów był włością rycerską. Jego właścicielami byli: Jan Bodzanta, Jan i Mikołaj Czarnkowscy herbu Półkozic oraz Stanisław Kawecki i Stanisław Goszwicki. W 1786 r. parafia została przekazana pod administrację diecezji tarnowskiej (dekanat Dobczyce) i liczyła wtedy 500 mieszkańców . W 1820 r. należała do dekanatu bocheńskiego, a zamieszkiwało ją 890 mieszkańców, w tym 872 katolików. W 1885 r. wróciła pod zarząd diecezji krakowskiej, a jej stan wynosił wówczas 4 wsie; zamieszkiwało ją 1190 katolików i 17 Żydów . Najstarszym i najcenniejszym zabytkiem zachowanym w gruszowskim kościele jest pochodząca z trzeciej tercji XIV w. drewniana polichromowana rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Z samego schyłku XVI w. zachowały się skrzydła tryptyku, ukazujące świętych biskupów Mikołaja i Stanisława oraz w górnej części Rozesłanie Apostołów (tempera na desce). W kościele znajduje się również rokokowa monstrancja z XVII. w. (obecnie w konserwacji) oraz najstarszy w powiecie myślenickim niewielki średniowieczny dzwon z XIII w.
Warto wspomnieć, że w roku 1910 w 500-ną rocznicę bitwy pod Grunwaldem gruszowianie wznieśli pomnik dla upamiętnienia tej rocznicy. Odsłonięcie nastąpiło wtedy, gdy Ignacy Paderewski dokonywał odsłonięcia Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie (15 VII 1910 r.). Myśl upamiętnienia na terenie Gruszowa świetności oręża polskiego w bitwie pod Grunwaldem zapoczątkował H. Sienkiewicz. Pisarz ten przybył do Gruszowa w roku 1906. Można przypuszczać, że celem odwiedzin była wizytacja szkół wybudowanych w Galicji z ramienia organizacji Macierz Szkolna. Jest faktem, że działającą już 34 lata szkołę w Gruszowie H. Sienkiewicz wizytował, a stwierdzone znikome wiadomości z zakresu historii spowodowały, że po powrocie do Krakowa nadesłał do szkoły kilkanaście odbitek obrazu Jana Matejki Bitwa pod Grunwaldem. Na początku XX w. istniały w Gruszowie trzy dwory, które z biegiem czasu podupadły. Dworskie ziemie zakupili w latach dwudziestych XX w. przybysze z gór. Przybyli głównie z parafii ludźmierskiej, Maruszyny, Załucznego, Pyzówki i Długopola. Pieniądze na zakup ziemi zarobili w Ameryce. W latach sześćdziesiątych rozpoczął się odpływ mieszkańców wsi do miasta. Ukończenie szkoły średniej dało im możliwość zdobycia pracy w mieście i osiedlenia się tam. Przyjeżdżając na wieś, próbowali zaszczepić inne obyczaje. Nie afiszowali się swoim chłopskim pochodzeniem, stąd też często starali się odciąć od korzeni choćby przez wybór innych imion dla swoich dzieci.
Dopiero po roku 1990 zauważa się proces odwrotny – wielu dawnych mieszkańców wsi osiadłych w mieście stara się powrócić w rodzinne strony. Warto również wspomnieć że w naszym stuleciu Gruszów odwiedzili wybitni Polacy oraz osoby znane z życia publicznego. 25 września 1960 roku gruszowską parafię zwizytował J.E Ks. Biskup Karol Wojtyła.
Dzisiejszy Gruszów to siedziba Zespołu Szkolno – Przedszkolnego, do którego uczęszczają dzieci z pięciu okolicznych wsi. Obecnie mieszka tu około 750 mieszkańców, a cała parafia liczy 1400 wiernych.
H.Łozińska
Zachęcamy do zapoznania się z ciekawym opracowaniem na temat unikalnego dzwonu gruszowskiego, które otrzymaliśmy od jego autora, pana Mieczysława Jana Deja.
NAUKA, ZABAWA, SUKCES! 